Clitoria ternatea var. ternatea - Blue Single, Butterfly Bea, Blue Pea, Kordofan Pea, Cordofan Pea, Asian Pigeon Seeds

Beschrijving

Een zeer aantrekkelijke soort door zijn hangende blauwe bloemen, waardoor hij geliefd is bij tuinders en landschapsarchitecten. Het standaard bloemblaadje met gele markeringen bij deze soort groeit en vergroot tot een mooie vouw waardoor het in het oog springt. Sommige soorten produceren witte bloemen.

Beschrijving
Vaste plant, klimkruiden. Stengels fijn, kronkelend, dun behaard en rechtopstaand aan de basis, 0,5-3 m lang. Bladeren geveerd met 5 of 7 blaadjes; bladstelen 15-30 mm lang; steunblaadjes aanhoudend, nauw driehoekig, 1-6 mm lang, subulaat, opvallend 3-nervig; spil 2-14 mm lang. Bloemen zijn oksel, enkelvoudig of gepaard in een tros, ongeveer 40 mm lang en 30 mm breed, bestaande uit een standaard, vleugelblaadjes en een kiel; kleur varieert van wit, mauve, lichtblauw tot donkerblauw. Pods zijn lineair-langwerpig, afgeplat, 40-130 × 8-12 mm, met verdikte randen, en blijvende stijl, dun behaard als ze volwassen zijn, lichtbruin, openspringend als ze droog zijn. Zaden 8–11 per peul, langwerpig, enigszins afgeplat, 4,5–7 × 13–4 mm, olijfbruin tot bijna zwart, glanzend, vaak gevlekt, minutieus ontpit.

Staat van instandhouding
Clitoria ternatea L. var. ternatea is niet geëvalueerd voor de Rode Lijst van Zuid-Afrikaanse planten.

Verspreiding en habitat
Het is inheems in Afrika, in deze landen: Angola, Angola, Benin, Burundi, Cabinda, Kameroen, Kaapverdië, Tsjaad, Djibouti, Ethiopië, Gabon, Ghana, Guinee, Guinee-Bissau, Ivoorkust, Kenia, Malawi, Mali, Mozambique, Nigeria, Sao Tomé, Sao Tomé & Principe, Senegal, Sierra Leone, Somalië, Zuid-Afrika, Soedan, Tanzania, Gambia, Togo, Oeganda, Zaïre, Zambia, Zimbabwe. Indische Oceaan: Mauritius. Geïntroduceerd: nu wijdverbreid in vochtige en subvochtige laaglanden van Azië, het Caribisch gebied, Midden- en Zuid-Amerika, en meer recentelijk in semi-aride (600-800 mm regenval) tropisch Australië. Zuidelijk Afrika: Namibië, Gauteng en Mpumalanga. Het groeit als wijnstok of klimplant, in vochtige, neutrale grond op een hoogte van 185-610 m.

Afleiding van naam en historische aspecten
De geslachtsnaam Clitoria is afkomstig uit het Latijn en betekent 'van een menselijke vrouwelijke genitale clitoris'. Het geslacht kreeg deze naam vanwege de bloemvorm die op een clitoris lijkt. Er waren veel discussies onder botanici over de geschiktheid van de naam. Namen als Vexillaria en Nauchea werden voorgesteld, maar ze werden nooit echt gebruikt. Tot op heden is Clitoria nog steeds de geldige en geaccepteerde naam voor de wijnstok. Het geslacht heeft ongeveer 30-40 soorten in de tropen en subtropen van beide halfronden.

Ecologie
Clitoria is een geslacht van door insecten bestoven bloeiende planten. Het is aantrekkelijk voor bijen, vlinders en/of vogels. Het groeit in een breed scala van grondsoorten (van zand tot zware klei) met een matige vruchtbaarheid, maar is buitengewoon goed aangepast aan zware alkalische kleigronden, en vooral op kleigronden. De soort past zich aan aan pH 4,5-8,7, maar geeft de voorkeur aan een gemiddelde tot hoge pH. Hij groeit het beste bij regenval van 700-1 500 mm AAR en groeit met succes met grassen.

Toepassingen
Clitoria ternatea heeft meerdere toepassingen, waaronder de volgende:

Voedsel: het meest gebruikte onderdeel in voedsel is de bloem. In Zuidoost-Azië en Maleisië worden de bloemen gebruikt om voedsel te kleuren. In Thailand gebruiken ze de bloemen om een siroopblauwe drank te maken genaamd nam dok anchan en deze drank wordt soms geconsumeerd met een druppel zoet limoensap om de zuurgraad te verhogen en het sap roze-paars te maken. In de Birmese en Thaise keuken worden de bloemen ook in beslag gedompeld en gebakken.

Geneeskunde: in het traditionele hindoeïstische systeem van geneeskunde worden verschillende eigenschappen toegeschreven, waaronder geheugenversterkende, antistress-, anxiolytische, antidepressieve, anticonvulsieve, kalmerende en kalmerende eigenschappen. In de traditionele Chinese geneeskunde werd het, vanwege zijn uiterlijk, vergelijkbaar met het vrouwelijke voortplantingsorgaan, traditioneel gebruikt in een poging om seksuele aandoeningen te behandelen, zoals onvruchtbaarheid en gonorroe, om menstruatieafscheiding onder controle te houden, en ook als een afrodisiacum.

Tuinbouw: het wordt gekweekt als sierplant, getraind op een prieel of kettingschakel. Het ziet er ook geweldig uit in een hanging basket. Het wordt gebruikt als herbegroeiingssoort (bijvoorbeeld in kolenmijnen in Australië) en vereist weinig zorg wanneer het wordt gekweekt. Het kan worden gekweekt met olifantsgras (Pennisetum purpureum), en voedersorghums (Sorghum bicolor) en gierst, evenals Panicum maximum. Ook ingezaaid met pangola (Digitaria eriantha) als weiland, en Andropogon gayanus en Dichanthium aristatatum.

Stikstoffixatie: deze plant wordt ook gebruikt om de bodemkwaliteit te verbeteren door de afbraak van stikstofrijk plantaardig materiaal.
Groeiende Clitoria ternatea var. ternatea

Laat deze wijnstok in de volle zon groeien. Voor het beste resultaat regelmatig water geven. De soort heeft de neiging om snel langbenig te worden, dus knijp vaak om bossigheid te veroorzaken. Bloemen ontwikkelen zich 4-6 weken na het zaaien en kunnen het hele jaar door voorkomen bij voldoende bodemvocht en vorstvrije omstandigheden. Bij het zaaien op geschikte gronden is geen kunstmest nodig, alleen op onvruchtbare gronden.

Vermeerderen door zaad of stekken. Nick of vijl de zaden en laat ze een nacht in water op kamertemperatuur weken voordat ze worden geplant. Zaai direct in de tuin met een tussenruimte van 3-4 inch wanneer de grond in de lente opwarmt. Zaden zullen binnen 1-2 weken ontkiemen. Stekken wortelen gemakkelijk in vochtig zand of vermiculiet.

Dit zijn de schimmelbladziekten die zijn gemeld op Clitoria ternatea: Cercospora, Colletotrichum, Oidium en Rhizoctonia. Hoewel ze tolerant zijn voor de meeste insecten, worden bladeren gegeten door rupsen en sprinkhanen.